Koronavirüste Tanı Yöntemleri

Kendi kendini çoğaltabilen, en basit organizmalar olan virüsler tarihte insan sağlığını, toplumsal yapıları ve davranışları önemli ölçüde etkilemişlerdir.  SARS-CoV-2 (Şiddetli Akut Solunum Sendromu-Koronavirus-2) virüsü de insanlığın büyük bir kısmını  2020'nin   ilkbaharında   evlerine   kapanmaya zorlayan oldukça bulaşıcı bir 'karmaşık katildir'.

   Koronavirüs  elektron mikroskobuyla bakıldığında yuvarlak ve üzerinde çıkıntıları olan bir taça benzetildiği için, Latince’de taç anlamına gelen korona kelimesiyle adlandırılmıştır.

   Virüsler DNA veya RNA   genetik molekülleri ve  çevresinde bir protein tabakadan oluşurlar.  Yeni koronavirüste olduğu gibi bazı virüsler zarf adı verilen, bir yağ tabakası ile çevrelenmiştir. Virüsler kendi başlarına çoğalamazlar. Konak adı verilen, özgün bir şekilde seçtikleri hücrenin içerisine girmeleri gerekir. Bir bakıma hücre parazitidirler. Örneğin yeni koronavirüs, solunum yolu mukozalarını sever. Virüsün, solunum yolu mukozalarına girdiği zaman çoğalıp dokulara zarar vermesi, hastalık bulgularını göstermesi belirli bir süre alır, bu süreye kuluçka dönemi denir.    

    Koronavirüs ailesi, yeni koronavirüse göre daha hafif seyirli, üst solunum yolu  hastalıklarına neden olmaktadır.  Zaman zaman  koronavirüsler insanlar ve hayvanlar arasında geçiş gösterebilmektedir.  Bu arada, hücre yüzeyine tutunup içeriye girmekte kullandığı proteinlerde mutasyon dediğimiz değişiklikler yaratır. Böylece  hem daha önce kendine karşı gelişmiş bağışıklıktan kaçmakta, hem de çok daha hızlı çoğalıp,  hücrelere   çok daha fazla zarar verebilir hale gelmektedirler..

    Bütün virüs türleri gibi zaman içinde sürekli evrimleşen koronavirüsler  2002 yılından  itibaren grip benzeri semptomlar gösteren daha ciddi sağlık sorunlarına neden olmaya başlamıştır.   Geçmişte MERS adıyla bilinen Orta Doğu Solunum Sendromu’nun develerden, SARS adıyla bilinen Şiddetli Akut Solunum Sendromu’nun da misk kedilerinden insana geçtiği düşünülmektedir.

Yeni Koronavirus Hastalığı (Covid-19) Nedir?

   İlk olarak Çin’in Wuhan bölgesinde, 2019 yılı Aralık ayının başında görülüp, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/WHO) tarafından virüsün resmi adı SARS-CoV-2 (Şiddetli Akut Solunum Sendromu-Koronavirus-2) olarak belirlenmiştir. Dünya Sağlık Örgütü virüsün neden olduğu hastalığı tanımlamak için Covid-19 terimini kullanmaktadır.

   Koronavirüslerin doğal konağı yarasalardır ve gelişimleri yarasalarda şekillenir. Doğal rezervuarlardan insanlara spesifik geçiş yolu belirsiz olmakla beraber çeşitli çalışmalar pangolinlerin ara konak olabileceğini   göstermiştir.

   30 Ocak 2020'de Covid-19, Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel bir sağlık acil durumu ilan edilmiştir. 11 Mart 2020 tarihinde ise virüs pandemi, yani küresel salgın hastalık olarak ilan edilmiştir.

Yeni Koronavirüs Hastalığı’nın (Covid-19) Belirtileri Nelerdir?

  Yeni Koronavirüs Hastalığı genel olarak ateş, kuru öksürük ve ilerleyen durumlarda solunum güçlüğü ile seyreden bir hastalıktır. Bunlara ilave olarak boğaz ağrısı, baş ağrısı bulantı-kusma, ishal, burun akıntısı, kas-eklem ağrısı, iştahsızlık, tat,  koku kaybı gibi farklı yakınmalar da görülebilmektedir. Hastalık bazı genç ve sağlıklı kişilerde hiçbir yakınmaya yol açmazken, bazı kişilerde daha hafif bir klinik tablo ile seyredebilmektedir. Her ne kadar ileri yaş, diyabet (şeker hastalığı), tansiyon yüksekliği, akciğer hastalığı, bağışıklık sistemi hastalığı bulunan kişilerde daha ağır seyretme olasılığı  artsa da, genç ve ek hastalık bulgusu olmayan bireylerde de hastane koşullarında tedavi gerektiren ciddi klinik tabloların ortaya çıkmasına neden olabilmekte, bazı vakalarda ise ölümle sonuçlanabilmektedir. Hastalığın seyrine etki eden faktörlerden en önemlisi de alınan virüs yüküdür. Ne kadar uzun süre ve çok miktarda virüse maruz kalınırsa hastalığın şiddeti de o kadar artmaktadır. Bu nedenle süper taşıyıcı dediğimiz kendisi sağlıklı ama virüsü çok yayan insanlar ile temastan kaçınmak daha da önem kazanmaktadır. Bu süper taşıyıcılardan kaçınmanın tek yolu etrafımızdaki herkesin süper taşıyıcı olabileceğini varsayıp önlemleri hiç bırakmamaktır.

Yeni Koronavirüs Hastalığı’nın Tanısı

        Covid 19  tanısı direkt  virüsün  saptanması (viral RNA veya Antijen) yada infeksiyona karşı insan immün yanıtının (antikor veya diğer  biyoişaretleyiciler ) saptanması ile konur.

Kesin tanı   PCR Testi (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) ile Viral ribonükleik asit (RNA) tespiti ile konur. Virüsü aldıktan sonra 1-14 gün arası değişebilen sürede  ortalama 4-6 günde semptomlar ortaya çıkar. Semptomların ortaya çıkmasından 3 gün önce virüs üst solunum yolunda tespit edilebilir. Tabi burada semptom göstermeyen  (asemptomatik) süper yayıcı bireyleri unutmamak gerekir.  Test için burun ve boğazdan alınan sürüntü örnekleri  taşıma sıvısına konur. Bu örneklerdeki virüse ait genetik yapılar çoğaltılarak  tespiti yapılır..

Covid-19 Antikor Testleri

   Virüse karşı bağişıklık yanıtımızı ölçen testlerdir. Kan (Serum veya plazma) örneklerinden ELİSA ve ECLİA yöntemleri ile IgA, IgM, IgG tespit eder. Total antikor testleri üçünü birden tespit eder. Semptomların ortaya çıkmasından 3-4 hafta sonra antikor düzeyleri en  yüksek seviyeye ulaşır. Ayrca sadece IgM, IgG tespit eden testlerde vardır.