Amilaz Testi

Amilaz, bir sindirim sistemi enzimidir. Sindirim sisteminin işlevini yerine getirmede oldukça önemli olan amilaz enzimi tükürük bezleri ve pankreas tarafından salgılanır. Protein yapısında olan amilaz enzimi karbonhidratların sindiriminde kullanılır. Uzun yıllar sadece pankreasa özgün olduğu düşünülen amilaz enzimi, tükürük bezleri ve pankreas dışında ince bağırsaklar, yumurtalıklar, karaciğer ve plasentadada bulunur. Ancak üretimin yaklaşık %40’ından pankreas sorumludur. Tükürük bezinden salgılanan formu ise alfa amilaz olarak adlandırılır.

Amilaz Enziminin Görevi Nedir?

Karbonhidratların sindiriminde görev alan amilaz enzimi gıda alımı ile işlevine başlar. Sindirimin ilk basamağı olan ağızda bulunan tükürük bezlerinden amilaz salınır. Pankreastan salınan amilaz enzimi ile sindirim devam eder ve karbonhidratlar en küçük yapı taşı olan glukoza kadar parçalanarak enerjiye dönüşür.

Amilaz Testi Nedir?

Kan ve idrarda amilaz enzimi ölçülebilmektedir. Kanda ve idrarda yapılan amilaz ölçümüne amilaz testi denilir. Kanda ve idrarda amilaz testi düzeylerinin düşük ya da yüksek çıkması amilaz yüksekliği veya amilaz düşüklüğü olarak adlandırılır. Bu düzeylerdeki normal dışı değişiklikler çeşitli sağlık sorunlarına işaret eder. Özellikle pankreas hastalıkları bu sorunların başında gelir.

Amilaz Testi Neden Yapılır?

Amilaz testi; ateş, şiddetli karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma, ishal gibi şikayetlerin varlığında, karında şişlik, tükürük bezlerinde şişlik, iştah kaybı durumlarında, patolojik olan ya da olmayan durumların veya şüpheli durumların saptanmasında kullanılır.

Amilaz testi tarama veya tanı amaçlı yapılabilir.

Amilaz Testi Nasıl Yapılır?

Amilaz testi iki şekilde yapılabilir. İdrarda amilaz testi ve kanda amilaz testi ikisi birden veya ayrı ayrı istenebilir. Amilaz enzimi ile lipaz enzimi, karaciğer fonksiyon testleri gibi çeşitli testler birlikte yapılabilir. İdrarda amilaz testi direkt idrar numunesinden veya 24 saatlik idrarın özel kaplarda biriktirilmesi ile elde edilen numuneden yapılabilmektedir. Bu konuda hekiminiz sizi bilgilendirecektir.

Kanda amilaz testi için genellikle kol ve damarlarından alınan kan örneği kullanılır.

Amilaz Testinin Normal Değerleri (referans aralığı) Nedir?

Amilaz testinin referans aralığı, testin yapıldığı laboratuvara ve yönteme göre değişmektedir. En güvenilir referans aralığı size verilen sonuç raporunda belirtilmektedir. Ayrıca amilaz testi sonucunuz için laboratuvarımızda geçmiş dönemlere ait test sonuçlarınızda ter almaktadır. Böylece amilaz testi sonucunuz önceki değerleriniz ile kıyaslanabilir. Yaşa, yönteme ve kişinin sağlık durumuna göre değişen referans aralığı çoğunlukla 19-86 U/L arasındadır.

Amilaz Yüksekliği Nedir? Amilaz Neden Yükselir?

Amilaz Testi sonucunda, amilaz değerinde meydana gelen birkaç puan yükselme sınırda yükselme olarak adlandırılır ve anlamlı olmayabilir. Ancak referans değerlerin üzerindeki yükseklik;

* Pankreatit

* Pankreas kanseri

* Nörolojik hastalıklar

* Anoreksia nevroza

* Dış gebelik

* Yumurtalık kanseri

* Akciğer kanseri

* Apandist

* Safra kesesinde taş veya tıkanıklık

* Peptik ülser

* Kabakulak veya tükürük bezi iltihapları

* Tükürük bezi tümörleri

* Diyabetik ketoasidoz

Gibi hastalıkların habercisi olabilir. Amilaz testi sonucu mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmeli ve beraberinde ihtiyaç duyulan diğer laboratuvar testleri, patolojik incelemeler ve radyolojik incelemeler yapılmalıdır.

Amilaz Düşüklüğü Nedir? Amilaz Neden Düşer?

Amilaz testi sonucu düşük çıkan bireylerde amilaz enzimi düzeyini etkileyen ilaçların kullanım durumu sorgulanmalıdır. Bazı idrar söktürücü ilaçlar, kortikosteroidler, doğum kontrol hapları vb.  pankreas yetmezliği, pankreasın operasyon ile çıkarılması, kistik fibrozis, karaciğer hastalıkları gibi durumlar amilaz testi sonucunda düşük değerlere neden olabilir.

Aşırı alkol tüketimi de amilaz enziminde düşüklüğe neden olabilir. Kronik pankreatit nedeni ile pankreas dokusunun hasar görmesi amilaz düşüklüğüne neden olabilir.

Amilaz Enzimi Düşüklüğü ve Amilaz Enzimi Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi altta yatan nedene göre değişmektedir. Bilgisayarlı tomografi, ultrason, MR görüntüleme yöntemleri, endoskopi, patolojik incelemeler, karaciğer fonksiyon testleri, kan sayımı, lipaz değeri gibi birçok tetkik ile hasta değerlendirildikten sonra neden olan duruma yönelik tedavi uygulanmalıdır. Pankreatit amilaz yüksekliğinin en yaygın sebebi olduğundan ve yaşamı tehdit edebilecek sağlık sorunlarına neden olabileceğinden, erken tanı ve tedavi için amilaz testi oldukça değerlidir.

Laboratuvarımızda idrarda ve kanda amilaz testi yapılmakta ve aynı gün içinde sonuç verilmektedir. Laboratuvara gelme imkânınız bulunmadığı durumlarda amilaz testi için numune alımını evinizde veya işyerinizde gerçekleştirebilmekteyiz.

Bilgilendirme amaçlıdır. Lütfen tanı ve tedavi için hekiminize danışınız.

Talatpaşa Laboratuvarlar Grubu Biyokimya Uzmanı
Profesör Dr. Ahmet VAR