Total ve Serbest PSA Testi

1. Testin Amacı
Serum total PSA ve serbest PSA ölçümleri, prostat kanseri tanısında ayırıcı tanı ve rekürrens izlemi için birlikte değerlendirilir. Serbest PSA yüzdesi (%f-PSA), toplam PSA’ye oranla hastalık varlığı ihtimalini daha doğru belirlemede yardımcı olur.

2. Numune Türü ve Hazırlık
Numune: Venöz serum örneği.
Hazırlık: Açlık gerekli değildir; örnek günün herhangi bir saatinde alınabilir. Numune alımından önce prostat manipülasyonlarından (biyopsi, ejakülasyon) 48 saat kaçınılmalıdır.

3. Referans Aralığı ve %f-PSA Hesaplama
– Total PSA: 0–4 ng/mL: Normal kabul edilir.
– 4–10 ng/mL: Sınırda; %f-PSA hesaplanmalı.
– ≥ 10 ng/mL: Yüksek; ileri değerlendirme gerektirir.
– Serbest PSA (%f-PSA): (Serbest PSA / Total PSA) × 100
– %f-PSA < 25%: Kanser riski yüksek.
– %f-PSA > 25%: Kanser riski düşük.

4. Klinik Endikasyon ve Kullanım
– Şüpheli total PSA düzeyi (4–10 ng/mL) vakalarında ayırıcı tanıya yardımcı olarak %f-PSA kullanımı.
– Prostat kanseri tedavi yanıtı ve rekürrens izlemi.
– Diğer diagnostik prosedürler (DRE, görüntüleme) ile kombine değerlendirme.

5. Sonuçların Yorumlanması
– Düşük Total PSA veya Yüksek %f-PSA: Prostat kanseri olasılığı düşük kabul edilir; invaziv işlem gereksinimi azaltılabilir.
– Yüksek Total PSA veya Düşük %f-PSA: Prostat kanseri riski yüksek; ileri görüntüleme ve biyopsi düşünülmelidir.
– Sürekli Total veya %f-PSA takibi, tedavi yanıtını ve rekürrensi izlemekte prognostik bilgi sağlar.

6. Limitasyonlar ve Dikkat Edilecek Hususlar
– PSA düzeyleri prostatit, benign prostat hiperplazisi ve manipülasyon sonrası geçici yükselme gösterebilir.
– Single test tarama amacıyla kullanılmamalıdır; seri ölçümler ve diğer klinik veriler ile kombine edilmelidir.
– Farklı assay yöntemleri (immünoassay vs. kemilüminesans) referans aralıklarında farklılık yaratabilir; kullanılan yöntemin raporda belirtilmesi önerilir.

Değerden bağımsız olarak, serum PSA konsantrasyonları prostat kanseri varlığı veya yokluğu için mutlak gösterge olarak yorumlanmamalıdır. Ayrıca, PSA ve DRE birlikte en yüksek kanser sayısını tespit ettiğinden, PSA testi Digital Rektal Muayene (DRE) ile bağlantılı yapılmalıdır. Sağlıklı erkeklerin %99’unun PSA konsantrasyonları 4 ng/mL altındadır. Yüksek konsantrasyonlar benign prostatik hiperplazisi veya diğer malign olmayan bozuklukları olan hastalarda, aynı zamanda prostat kanserinde de gözlenebilir. Düşük konsantrasyonlar kanser yokluğunun göstergesi olmayabilir. Bazı erken prostat kanseri vakaları PSA testiyle tespit edilemez ve DRE için de aynısı geçerlidir. Prostat biyopsisi prostat kanserinin varlığını veya yokluğunu doğrulamak için kullanılan standart yöntemdir. Daha önce teşhis konan prostat kanseri hastaları izlerken, hastalık tekrarına dair tahminler seri PSA serum değerlerinden elde edilen değerlere dayanmamalıdır. PSA düzeyleri tümör boyutu ile orantılı olmakla birlikte tümörün evresi hakkında bilgi vermez.

Arttığı durumlar: Prostat kanseri, benign prostat hiperplazisi (BPH), prostatit.

Ortalama aynı gün içinde sonuç çıkmaktadır. Bütün şubelerimiz için geçerlidir.

Doktor kontrolünde değerlendirilmelidir. Sonuçların doğruluk oranı en üst seviyededir.