SIBO Hastalığı Nedir?

SIBO (Small Intestine Bacterial Overgrowth) bağırsak dengesi bozulduğunda, özellikle fırsatçı ve zararlı bakterilerin ince bağırsakta kontrolsüz şekilde çoğalması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. 1990'ların sonundan beri ilgi konusu olmuştur ve farkındalığı son on yılda hızla yayılmıştır. İnce bağırsakta aşırı bakteri üremesi ile olabileceği gibi bağırsaktaki bakteri türündeki bir değişiklik ile de SIBO meydana gelebilir. Çoğalan bakteriler gerek patojenik gerekse faydalı bakteriler hangisi olursa olsun gastrointestinal veya sistemik sağlığa zarar verir.  

SİBO Görülme Sıklığı Nedir?

Hastalığın toplumda görülme sıklığı bilinmemektedir, ancak yapılan çalışmalar çeşitli toplumların sağlıklı bireylerinde %20’ye kadar değişen oranlarda SIBO görülebildiğini ortaya koymuştur. Genellikle çok miktarda şeker, işlenmiş gıda ve fazla alkol tüketen kişilerde daha çok görülmektedir.  

SİBO Risk Faktörleri ve Belirtileri nelerdir?

SIBO'nun nedenleri çeşitlidir ve hala araştırmalar aktif olarak devam etmektedir. SIBO'nun bakteriyel çoğalmaya karşı bir veya daha fazla savunma mekanizmasının zayıflamaya başlaması ile geliştiği bilinmektedir.

Bu savunma mekanizmaları:

* Mide asidi,

* İnce bağırsak motilitesi,

* Bakteriyel çoğalmayı durdurmak için immunoglobulinler,

* Pankreas enzimleri ve 5)kalın bağırsak içeriklerinin ince bağırsağa geri kaçışını engelleyen bir sistemdir (ileochecal valf). 

SIBO için risk faktörleri arasında yapısal/anatomik sorunlar, motilite bozuklukları, immün yetmezlik, azalmış sindirim salgıları, yaşlılık, diyabetik nöropati ve çeşitli ilaçların düzensiz ve kronik kullanımı (antibiyotikler, mide ilaçlar, opioid analjezikler) yer alır. 

Kronik ishal, kabızlık, karında şişkinlik, kramp şeklinde karın ağrısı, mide bulantısı, asit reflü, mide gazı ve geğirme yaygın belirtilerdir.  

SİBO, karında şişkinlik, gaz ve ishal/kabızlık ile seyreden ‘Huzursuz bağırsak sendromu’ ile örtüşür, sık birliktelik gösterir ve oluşumunda da rol oynayabilmektedir. Özellikle bağırsakta sayıları artan istenmeyen fırsatçı ve zararlı bakteriler, ortama toksin salarak bağırsak duvarına zarar verebilir. Bu durumun devam etmesi halinde 'Sızdıran Bağırsak Sendromu' denilen daha ciddi hastalık tablolarına neden olabilmektedir.

Sibo Nefes Testi Neden Yaptırılır?

2017’de yayınlanan bir çalışmada Kuzey American Consensus grubu hidrojen/metan testlerinin SIBO tanısında kullanımı konusunda %100 fikir birliği sağlamıştır. Ayrıca kullanım alanı, hazırlık, protokol ve testlerin yorumu ile ilgili 26 madde üzerinde anlaşma sağlanmıştır.  Altta yatan herhangi bir rahatsızlığı veya risk faktörü bulunan semptomatik hastalarda “SIBO Nefes Testi” yapılmalıdır.

SIBO Kilo Almamın Nedeni olabilir mi? 

İnce bağırsağınızda aşırı bakteri üremesi var ise (SİBO) sindirim geçiş süreniz yavaşlar. Vücudunuzda hızlı bir şekilde hareket etmez ve kilo almışsınız gibi hissedebilirsiniz. Kabızlık, bağırsaklarda dışkı biriktiği için kronik iltihaplanmaya neden olur. Mideniz ağrıyabilir ve kendinizi kötü hissedersiniz. Bu, kilo alıyormuşsunuz gibi hissetmeyi içerebilir.

SIBO-Kabızlığa Neden Olur Mu?

Kabızlık genellikle SIBO'nun bir işaretidir. Kabızlık doğrudan kilo alımına neden olmasa da şişkinliğe neden olabilir. Sonuç olarak, kıyafetleriniz sıkı ve rahatsız olabilir. Tartı da kilonuz hala aynı olsa bile karın çevreniz de kilo almış gibi hissedebilirsiniz. SIBO söz konusu olduğunda, temel neden genellikle bakterilerdir. Bazı bakteri türleri metan gazı üretir. Vücutta metan olduğunda, sindirim sürecini yavaşlatır. Sindirim sisteminizi bir nehir gibi düşünebilirsiniz. Sistem düzgün çalıştığında, su berrak ve sağlıklı bir şekilde akar; her şey yolunda gider. Ancak, nehirde aniden kayalar (metan) belirirse nehir yavaşlar, durgunlaşır dolayısı ile kirlenir. Metan üreten bakteriler çoğaldığında aşırı metan artışı yaşanır çünkü vücudunuz daha fazla metan üretir ve bu nedenle daha fazla kabızlık yaşayabilirsiniz.

Sibo Nefes Testinde Metan ve Hidrojen Yüksekliği Nasıl Tespit Edilir?

Nefes testi, sindirilen şekerlerin ince bağırsaktaki bakteriler tarafından fermente edilerek hidrojen ve metan gazlarının oluşması ve bu gazların kan dolaşımına karışıp ardından solunum havasına salınması temeline dayanır. Hidrojen ve metan sağlıklı insanların kalın bağırsaklarında büyük miktarlarda üretilirken, aynı zamanda SIBO’lu hastaların ince bağırsağında da üretim gerçekleşir. 

Hidrojen/metan nefes testi için fermente edici ajan olarak glukoz veya laktuloz (fruktoz + galaktoz) seçilebilir. Her biri farklı avantajlar sunar ancak laktulozun bir avantajı, tüm ince bağırsağı emilmeden geçerek kalın bağırsağa gelmesi ve ince bağırsağın uzak bölgelerindeki SIBO oluşumunu tespit edebilmesidir.  

Hidrojen/metan nefes test öncesinde diyet sınırlandırılması ve açlığı da içeren bir hazırlık aşaması gerekir.

Örnek toplama işlemi ise basit ve zahmetsiz bir işlemdir ve herhangi bir girişimsel (invaziv) uygulama gerekmez. Bu işlemde hasta test öncesi solunum hava örneğini kendisine verilen bir test kiti yardımı ile toplar, ardından 10 g laktuloz solüsyonunu 1 su bardağı suda çözerek içer. Sonrasında hasta yine kit içerisindeki yönergeyi uygulayarak 20., 40., 60., 90. ve 120. dakikalarda soluduğu hava örneğini toplar.  Örnek alma işlemleri hem kit içerisinde yazılı olarak hem de https://www.youtube.com/watch?v=Wmn7edUD1cQ&t=173s buradaki linkte bir video ile ayrıntılı şekilde anlatılmıştır.

Sibo Nasıl Tedavi Edilir?

Genelde, SIBO hastasının klinik yönetimi antimikrobiyal tedaviyi, prokinetik ilaçları, besin takviyesini, diyet müdahalelerini ve eşlik eden rahatsızlıkların tedavisini kapsar. Tedavi süreci mutlaka uzman hekim gözetiminde yürütülmelidir.

1) Antibiyotik

Antibiyotikler SIBO semptomlarının primer tedavisidir. Ancak bununla birlikte, çalışmalar şeker ve laktoz sınırlama gibi diyet değişikliklerinin de bakteri üremesinin azaltılmasına yardımcı olabileceğini göstermektedir.

2) Diyet

Antibiyotiklerle birlikte SIBO diyeti uygulamak iyileşmeyi hızlandırarak rahatsız edici semptomları ortadan kaldırabilir. Dengeli, besleyici bir diyet izleyin.

SIBO diyeti, sindirim sistemindeki iltihaplanmayı ve ince bağırsaktaki bakteri üremesini azaltmak için verilen kademeli bir eliminasyon diyetidir. Genellikle 2-6 hafta sürer. Etkili bir tedavi yöntemi olarak görülmesine rağmen, SIBO diyeti semptomları giderebilir ancak altta yatan nedeni tedavi etmeyebilir.

Bazı durumlarda, yalnızca şekerlerin elimine edilmesi semptomları kolaylaştırabilir. Sıklıkla FODMAP gibi sindirimi zor olan karbonhidratların elimine edildiği bir diyet önerilir. SIBO diyeti sırasında, su içmek ağrıyı azaltır ve sindirimi kolaylaştırır. Akut dönemde düşük FODMAP diyeti uygulanmalıdır. Belirtiler hafiflediğinde, FODMAP’leri diyete geri eklemek önemlidir. Bu sayede sağlıklı bakteri kaybı önlenecektir.

Diyette herhangi bir değişiklik yapmadan veya yeni bir tedavi uygulamadan önce, doktor ve diyetisyene danışılmalıdır.

Bilgilendirme amaçlıdır. Lütfen tanı ve tedavi için hekiminize danışınız.

Talatpaşa Laboratuvarlar Grubu Biyokimya Uzmanı
Profesör Dr. Ahmet VAR 

Talatpaşa Laboratuvarlar Grubu Klinik Mikrobiyoloji Umzanı 
Dr. Selma GÖLLER